مسعود پزشکیان در سفر به کشور روسیه گفت‌وگویی متفاوت با یک خبرنگار روس انجام داد و نکات مهمی را در این مصاحبه بیان کرد.
شفقنا نوشت: رئیس جمهور با بیان اینکه ایران کشوری نیست که تازه به دنیا آمده و با نگاه‌ها و چارچوب‌های مدنظر زیاده‌خواهان شکل گرفته باشد؛ گفت: ما هستیم و ماندیم و طبیعتا توافق بلندمدت و راهبردی که با فدراسیون روسیه امضا کردیم، نشان از آن دارد که قرار نیست، نه روسیه و نه ایران تسلیم خواسته‌هایی شویم که آنها می‌خواهند برای ما طراحی کنند و قادریم در منطقه سیاست‌ها و آرامش و امنیت و توسعه و اقتصاد را با همدیگر و به همراه یکدیگر توسعه دهیم.
دکتر مسعود پزشکیان در جریان سفر به روسیه در گفتگویی با شبکه ۱ تلویزیون روسیه به تشریح اهمیت امضای توافقنامه جامع راهبردی میان دو کشور و برنامه‌های ایران و روسیه برای تعمیق و گسترش همکاری‌های فیمابین پرداخت.
متن کامل این گفتگو به شرح زیر است؛
خبرنگار: جناب آقای رئیس جمهور خیلی ممنون از اینکه فرصت را در اختیار ما قرار دادید. در ابتدا مایلم از شما بپرسم که چه چیزی در مسکو بیشتر از همه برای شما جالب توجه بود؟
دکتر پزشکیان: ما معمولا سوار خودرو می‌شویم و از هواپیما مستقیم به هتل و محل‌های در نظر گرفته شده برای دیدارها و برنامه‌ها می‌رویم؛ این روندی است که به آن عادت کرده‌ایم، ولی در سفر به مسکو آنچه که برای ما مهم بود، توافقی است که امضا شد و طبیعتا این برای ما دستاورد خوبی بود.
می‌دانیم که بسیاری از کشورها سیاست‌های خصمانه‌ای علیه ما دارند. در این قرارداد آیا چیز دیگری به ویژه در بخش اقتصادی فراتر از چیزهایی که به آنها اشاره شده و شما بخواهید آن را بیشتر برجسته کنید، وجود داشت؟
ما در سه زمینه این توافق را با هم دیگر امضا کردیم. این توافق ۴۷ بند داشت، ۱۲ – ۱۳ بند اول درباره بحث‌های امنیتی و سیاسی بود، در همه قسمت‌هایی که باید با هم تعامل کنیم، چه امنیت بین دو کشور و چه امنیت منطقه و چه همسایگان و چه مداخلات در ایجاد صلح و امنیت در منطقه ما؛ در این زمینه‌ها می‌توانیم با هم تعامل کنیم. از بند ۱۹ به بعد تا ۴۰ بحث‌های اقتصادی و توسعه همکاری‌ها در عرصه‌های ریلی، راه، تجاری، انرژی، برق و کارهایی است که می‌توانیم در این رابطه با هم داشته باشیم و در جمع‌بندی نحوه پیگیری تعهدات مطرح شده است.
ما باید این تعاملات را که در همه زمینه‌ها از جمله فرهنگی، سیاسی، امنیتی، علمی و اقتصادی تنظیم شده است، با هم اجرا کنیم.
این مطالب را از دست ندهید:
مناظره‌ای برای تاریخ ایران؛ چرا سعید جلیلی از گفت‌وگو با زنگنه فرار می‌کند؟
تذکر جدی دلواپسان به پزشکیان: جلوی ظریف را بگیر وگرنه…
همه با حمایت از دولت پزشکیان راه عبور از مشکلات را هموار کنند
با توجه به برخی ادعاها مبنی بر احتمال اقدام نظامی آمریکا یا اسرائیل علیه ایران، آیا یک فرم همکاری و دفاع مشترک میان ایران و روسیه شکل گرفته است؟
مطابق مفاد توافق، بنابر این است که در صورت حمله کشوری دیگر به ایران یا روسیه، ما متعهد شده‌ایم به هیچ وجه با آنها همکاری نکنیم و اجازه ندهیم این اتفاق بیفتد. در کلان این همکاری بین ما و فدراسیون روسیه وجود دارد و جزئیات آن را روندها و توافقات بعدی مشخص خواهد کرد. در کلیت بندهایی در جهت توافقاتی که باید با هم داشته باشیم آمده، اما منجر به این شده است که بعدا دو کشور بتوانند با هم برنامه اجرایی داشته باشند.
پس در آینده مذاکراتی در حوزه امنیتی خواهید داشت؟
حتما. در تمام زمینه‌هایی که گفتیم توافقاتی شکل گرفته که نیاز به کارهای بعدی دارد تا تبدیل به عملیات اجرایی شود.
در شرایطی که غربی‌ها، به ویژه آمریکا، در کنار اِعمال تروریسم اقتصادی علیه ایران، اقدام به ترور شخصیت‌های برجسته‌ای همچون ژنرال سلیمانی می‌کنند یا مهمان خارجی شما را در حالیکه به صورت رسمی به کشور شما سفر کرده بود، ترور می‌کنند، جامعه جهانی نه تنها این اقدامات را محکوم نکرده، بلکه بالعکس به ایران اتهام حمایت از تروریسم می‌زند، آن هم به کشوری که به صورت مستمر در حال همکاری با جامعه بین‌الملل است و بارها و صراحتا اعلام کرده که هرگز به دنبال سلاح هسته‌ای نیست. چرا جمهوری اسلامی ایران تا این حد خویشتنداری کرده و صراحتا پاسخ این اتهامات را نمی‌دهد؟
آنچه مشخص است، این است که روندی که اینها دارند، چه رژیم صهیونیستی در غزه و چه آمریکایی‌ها و همین رژیم صهیونیستی در کشور ما و عراق، فرماندهان و دانشمندان ما را با این بهانه ترور می‌کردند که اینها کارهای تروریستی می‌کنند و یا آمده‌اند در منطقه نا امنی ایجاد کنند! الان این روندی که رژیم صهیونیستی از ۱۵ ماه پیش در غزه و لبنان و سوریه انجام داده، تصویرش را نگاه کنید؛ هیچ قاعده و قانون بین‌المللی را مراعات نکرده است. راحت ترور و بمباران می‌کند و آمریکا و اروپا هم محکم از آن دفاع می‌کنند.
در هیچ چارچوب و قانون بین‌المللی، به هیچ کشوری اجازه نداده‌اند که حتی در جنگ، آدم‌های بی‌گناه را بمباران و قتل‌عام کنند، اما صهیونیست‌ها به راحتی این کار را می‌کنند و کسانی که مدعی حقوق بشر هستند و ادعا می‌کنند که چارچوب‌های بین‌المللی را پیگیری می‌کنند و طرفدار دموکراسی و قانون هستند، نشان داده‌اند که ضد آن ادعاهایشان هستند. گفتن که ملاک نیست، آنچه که در مقابل دیدگان دنیا در غزه شکل گرفت، نسل‌کشی بود و کار به جایی رسید که دادگاه لاهه اینها را محکوم و فرماندهانش را تحت تعقیب قرار داد، اما آمریکا و اروپایی‌ها نه تنها از رژیم صهیونیستی و جنایاتش دفاع می‌کنند، بلکه او را مجهز و مسلح و پشتیبانی می‌کنند که به این جنایت‌ها ادامه دهد، بعد وقتی در کرسی سازمان ملل و سازمان‌های دیگر می‌نشینند، دم از دموکراسی و حقوق بشر و صلح می‌زنند!
اینها مستندی نشان دهند که ایرانیان در جایی آغازگر جنگی بودند! نشان دهند که ایرانیان در ترورها در کشورهای دیگر دخیل بودند! ترورها نشان می‌دهند که عوامل ترور، یا خودشان هستند، یا داعشی که اینها تربیت کرده‌اند، ولی خب، رسانه ها را در دست دارند و برخی سازمان‌های بین المللی را با پول و ارعاب و تحریم‌ها وادار می‌کنند آنچه را که اینها می‌گویند، تصویب و اجرا کنند.
الان تلاش می‌کنند به دنیا اعلام کنند که ایران به دنبال بمب هسته‌ای است، در حالی که هم نظر رهبر انقلاب و هم سیاست‌ها و باورها و اعتقادات ما بر این مبنا است که به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم، نبودیم و نخواهیم بود. به زور می‌گویند شما به دنبال آن هستید که سلاح هسته‌ای تولید کنید و می‌خواهند ایران هراسی ایجاد کنند.
وقتی در رقابت‌های انتخاباتی بودیم، شعار و حرفم این بود که قرار است در کشور یک هم‌زبانی و وحدت و انسجام ایجاد کنیم و با همسایگان هم دوستی و رفاقت کنیم، در همان اولین روز آغاز به کار بنده، مهمان ما را در تهران ترور کردند. بر اساس کدام قانون بین‌المللی حق این کار را داشتند؟ این در حالی بود که آمریکا و اروپا از اینها دفاع می‌کردند!
در غزه مردم بی‌گناه، آب و نان و غذا نداشتند و اجازه کمک‌رسانی داده نمی‌شد، آمریکا و اروپا فقط نگاه می‌کردند. این برای من مفهوم نیست، اینها چگونه می‌توانند به ذهنیت دنیا و مخاطبین این طور تلقین کنند، که ایران باعث نا آرامی و رژیم صهیونیستی باعث امنیت است؟ رژیم صهیونیستی برای امنیت، زن و بچه‌ها را می‌کشد و نزدیک به ۱۴ هزار کودک و محصل دبستانی را در بمباران‌ها به قتل رسانده است! این حقوق بشر و مردانگی و جنگ است؟ اگر شما مرد هستید، با آنها که اسلحه دارند، بجنگید، با زن و بچه و بیماران در بیمارستان چه کار دارید! چرا جلوی رساندن آب و غذا به آنها که اسیر و گرفتار هستند، گرفته‌اید؟
آنچه که ما امروز با کشور روسیه امضا کرده‌ایم بر این مبناست که تنها ما این طور نیستیم، از روسیه هم چهره دیگری نشان می‌دهند، چون رسانه‌ها را در اختیار دارند و قدرت پولی و بانکی و بین‌المللی را مدیریت می‌کنند، تا حدودی می‌توانند فشارها را اعمال کنند و ذهنیت‌ها را تغییر دهند.
اگر ما با هم باشیم و همه کشورهایی که آزادگی و استقلال را می‌پذیرند، کنار هم قرار گیرند، تمامیت‌خواهی و یکجانبه‌گرایی آنها از بین خواهد رفت.
سردمداران اسرائیل علاوه بر اینکه بارها مردم ایران را مخاطب قرار داده و از آنها می‌خواهند بر علیه کشور خود اقدام کنند، همواره تلاش دارند که ایران را به عنوان یک کشور ضد یهودی معرفی کنند. این در حالی است که در تاریخ چند هزارساله ملت‌های منطقه، این ایران بود که یهودی‌ها را نجات داد. اکنون نیز یهودیان زیادی در ایران در حال زندگی هستند، در پارلمان ایران نماینده دارند و در کنسیه‌های خود آزادانه عبادت می‌کنند. نظر شما در این رابطه چیست؟
شما این حرف‌ها را باور می‌کنید؟ شعاری که من در دنیا داده‌ام این است که ما ضد هیچ‌کس نیستیم. ما با ظلم و جنایت مخالفیم و با کسانی که زور دارند و زور می‌گویند و منابع و امکانات و ثروت‌های کشورهای فقیر را غارت می‌کنند، مخالفیم.
از نظر اعتقادی معتقدیم تمام ادیان الهی از طرف خدا آمده و قابل احترام هستند. ما همانگونه که به پیامبر خودمان اعتقاد داریم، به حضرت موسی (ع) و حضرت مسیح (ع) هم اعتقاد داریم، مگر می‌توانیم یهودستیز باشیم؟ برای اینکه پیامبر آنها حضرت موسی است. مگر می‌توانیم با مسیحیت در ستیز باشیم، در حالی که حضرت مسیح را پیامبر خدا و راهش را راه خدایی می‌دانیم؟
دعوا سر مسائل دنیا است، دعوایی در میان ادیان وجود ندارد. همه ادیان می‌گویند در برابر ظلم سر خم نکنید، اسیر قدرت‌ها و زور و ریا و نیرنگ و دروغ نشوید، هر دینی به زبانی این را می‌گوید، اما همه یک حرف می‌زنند؛ عدالت، انصاف، حق، جز این چیزی در ادیان نیست و اینکه دعوا نکنند و با همدیگر با انصاف و مهربانی برخورد کنند.
پیام حضرت مسیح مهربانی و گذشت بود و کسانی که مدعی پیروی از حضرت مسیح هستند، این را باید در عمل و زندگی پیاده کنند. ما وقتی می‌گوییم «بسم الله الرحمن الرحیم» یعنی رحمت برای همه مردم، چه مسلمان و کافر و اینکه با همه با رحمت و مهربانی رفتار شود. عده‌ای که به نام اسلام داعشی می‌شوند و انسان می‌کشند، مسلمان نیستند، چون اگر مسلمان بودند، آدم نمی‌کشتند. هیچ مجوزی برای تجاوز به حقوق دیگران در هیچ دینی وجود ندارد، بلکه اینها ساخته ذهنیت‌هایی است که آدم‌ها درست می‌کنند و مسیرهای خلافی که در پیش گرفته‌اند. ما با همه ادیان برادر و دوستیم و همه را از طرف خدا می‌دانیم و به همه آنها احترام می‌گذاریم. همه این ادیان در ایران، هم نماینده دارند و زندگی می‌کنند و هم حق و حقوق‌شان برجاست. هم اکنون هم با روندی که در کشور در پیش گرفته‌ایم، آنها می‌توانند در تمام سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌ها مشارکت و مداخله و به کشور کمک کنند.
با این حساب نمی‌توانیم اختلافی داشته باشیم، اختلاف زمانی است که کسی حرف ناحق و نادرستی را بگوید، هیچ دینی از پیروانش نپذیرفته است که حرف نادرست را بپذیرند. گفته‌اند حرف درست را بپذیرید، این حرف درست را از هر دینی هم بگویند قابل قبول است، حرف درست، درست است و من نمی‌توانم به عنوان مسلمان در برابر حرف درست بایستم. دستور بر این است که اگر کسی راه و حرف و مسیر درست را نشان داد، اطاعت کنم و آن را بپذیرم.
سوال بعدی بنده در ارتباط با تحولات اخیر در منطقه و تلاش آمریکایی‌ها برای بی‌ثباتی در مرزهای ایران است. دولت سوریه به رغم تلاش‌های ایران و روسیه و به خاطر امتناع مردم این کشور از دفاع از سرزمین‌شان سقوط کرد و به میدان جنگ و بی‌ثباتی تبدیل شده است. در ارمنستان و ترکیه نیز به رغم روابط خوب با ایران، اقدامات و دسیسه‌هایی علیه شما در حال شکل‌گیری است، این تحولات را چگونه ارزیابی می‌کنید و چه پیامدهایی می‌تواند برای آینده منطقه داشته باشد؟
بر مبنای همان بحثی که من پیش از این خدمت شما گفتم، دعوا بر سر حق و باطل و عدل و بی‌عدالتی است. وقتی حق گروه و قوم و جنسیت و جامعه‌ای نادیده گرفته شود و نسبت به آنها با بی‌انصافی و بی‌عدالتی رفتار شود، آنها هم نخواهند پذیرفت، حتی اگر ادعا شود که آدم خوبی هستیم و حق با ماست.
وظیفه ما به عنوان حاکمیت، به عنوان پدر، رئیس اداره یا حاکم این است که جایگاه هر کسی را بر اساس توانمندی‌اش، مستقل از دین و باور و اعتقادش به او بدهیم و او را در آن جایگاه بپذیریم. اگر توانستیم به اینجا برسیم، تصور می‌کنم دعوا و خونریزی از بین می‌رود. مشکل این است که فردی می‌خواهد بر پست و جایگاهی مالکیت یابد که حقش نیست، یا کسی حقش خورده شده و دعوا می‌کند و اینگونه است که دعوا ادامه می‌یابد.
یک مسئله تاریخی وجود دارد. کشورهای زیادی نیستند که سابقه امپراطوری در گذشته دارند، تعداد کشورهای کمی هستند، اما قطع به یقین ایران از جمله معدود کشورهای بزرگی است که سابقه تاریخی و طولانی مدت امپراطوری دارد. در حال حاضر برخی کشورها نظیر ترکیه به دنبال توسعه نفوذ خود هستند و می‌گویند باید به سمت احیای امپراطوری عثمانی حرکت کنیم. روسیه نیز خودش را به عنوان یک امپراطوری جدید تصور می‌کند. چین هم همین رفتار را دارد و در این زمینه با یکدیگر گفتگوهایی داریم، اما با آنهایی که به دنبال قلدری و زورگویی هستند و حق خودشان می‌دانند که دیگر کشورها را تحقیر کنند و ثروتشان را به غارت ببرند، چگونه باید برخورد کرد؟
ببینید امپراطوری‌ها زمانی سقوط کردند که ظلم کردند و حق و حقوق انسان‌ها را نادیده گرفتند و زمانی امپراطور ماندند که با مردم بر اساس انصاف و عدالت رفتار کردند. ما در تاریخ ایران می‌بینیم، کورش زمانی که امپراطوری داشت، هر جا را که فتح می‌کرد فرهنگ و ارزش‌ها و بزرگان آنجا را در سر جای خود مورد احترام قرار می‌داد. آنها را وادار نمی‌کرد که مثل خودش فکر کنند. چارچوب‌هایی بر اساس عدالت و انصاف آنجا حاکم می‌کرد تا جنگ و درگیری در منطقه رخ ندهد و تا زمانی که امپراطوری‌ها این نگاه را در حکومت داشتند، وجود داشتند، وقتی از این نگاه خارج می‌شدند، جنگ و درگیری و خونریزی و سقوط شکل می‌گرفت.
الان اگر کاری که در منطقه اتفاق می‌افتد، بازمهندسی است که توسط قدرت‌ها جهت نفوذ به خاورمیانه انجام می‌شود، به خاطر این است که ذخایر و نفت و گاز و معادن مختلفی در این منطقه وجود دارد، چرا اینها در آفریقا نمی‌جنگند و کاری به آنها ندارند؟ چون ذخایر اینجا آنجا نیست. برای اینکه به ذخایر خاورمیانه حکومت کنند و آن را غارت کنند، طبیعتا مهندسی می‌کنند که جوامعی که اینجا وجود دارد، با هم دعوا کنند، تا آنها بتوانند کار خود را انجام دهد.
هنر ما می‌تواند این باشد که تلاش کنیم حق و حقوق یکدیگر را حفظ کنیم و به هم احترام بگذاریم و اجازه ندهیم که دیگران از این اختلافات و تشدید آن سوءاستفاده کنند. این روندی است که به نوع حاکمان کشورها بر می‌گردد و نگاهشان و نحوه تعاملی که با قدرت‌های منطقه و با قدرت‌های نفوذی دارند. الان چرا روسیه و ایران را تحریم کرده‌اند؟ چون این دو کشور نمی‌خواهند زیر بار این بازی بروند. طبیعتا حداکثر فشار ممکن را می‌خواهند وارد کنند و در عین حال نمی‌توانند بگویند هدف اصلی‌شان از این فشارها چیست، به همین دلیل می‌گویند اینها تروریست هستند و ایران هراسی راه می‌اندازند. می‌گویند ایران به دنبال بمب هسته‌ای و موشک است. ما چه خطری هستیم؟ فقط می‌خواهیم آزاد بمانیم و آزاد زندگی کنیم و نمی‌خواهیم بازیچه دست کسانی باشیم که از آن سر دنیا آمده‌اند.
ما احساس می‌کنیم که کشور و منطقه را خودمان می‌توانیم اداره کنیم. ما به دنبال جنگ و خونریزی و ناآرامی نیستیم، اما آنها می‌خواهند در ذهن مردم دنیا این مسئله را تبلیغ و ایجاد کنند که ما می‌خواهیم بمب اتم درست کنیم و باعث ناامنی منطقه هستیم. ترورهای رژیم صهیونیستی و آمریکا در منطقه را جمع و با بقیه ترورها مقایسه کنند؛ اصلا قابل مقایسه نیست!
آنهایی که آدم می‌کشند، مدعی دفاع از حقوق بشر هستند و آنها که با بمب و ترور می‌میرند تروریست معرفی می‌شوند؟ زن و بچه و مریض که کشته می‌شوند، تروریست هستند؟ این چه ذهنیتی است که نمایش اینها را می‌پذیرد و باور می‌کند؟
جمهوری اسلامی ایران به رغم تحریم‌های سنگین، پیشرفت‌های چشمگیری داشته و به عنوان مثال در بخش دفاعی و ساخت موشک و پهپاد به دستاوردهای قابل توجهی رسیده است. با توجه به این توانمندی‌ها، ایران تا چه میزان می‌تواند از خود دفاع کند؟
یک بحث، بحث اسلحه و موشک است، بحث مهم‌تر مردم هستند. اینها در این باور هستند که دارند تلاش می‌کنند که اختلافات داخلی ما را تشدید کنند، آن موقع اگر ما موشک هم داشته باشیم، دیگر به درد نمی‌خورد. وقتی که موشک نداشتیم، اما مردم همه با هم و در میدان بودند، عراق را تحریک کردند و همه هم کمک کردند که ایران را نابود کنند، حتی یک وجب از خاک ما را نتوانستند بگیرند. الان هم بیشترین تلاش اینها بر این است که اختلافات داخلی ما را تشدید کنند.
ما قادریم امکاناتی را درست کنیم که از خودمان دفاع کنیم. قصد حمله به هیچ کشوری نداشتیم و نداریم و نخواهیم داشت. ما از جنگ و خونریزی بدمان می‌آید. زمان زندگی محدود است و کلا ۵۰ تا ۷۰ سال فرصت است. اگر دعوا نکنیم می‌توانیم این مقدار در صلح و امنیت زندگی کنیم. برای چه چیزی به جان هم افتاده‌ایم و سر چه چیزی یکدیگر را می‌کشیم و به خاک و سرزمین هم تجاوز می‌کنیم؟ می‌توانیم سرزمین خود را داشته باشیم و به هم کمک کنیم، انسان باشیم و انسانیت را پیاده کنیم، ولی متاسفانه این ذهنیت حاکم نیست.
ما برای دفاع از کشورمان، اگر وحدت را حفظ کنیم و با هم باشیم، موشک داشته باشیم یا نه، آنها قادر نخواهند بود ما را زمین‌گیر کنند، ولی در عین حال، توان نظامی خود را روز به روز تقویت می‌کنیم تا نتوانند به راحتی حتی هوس حمله به ما را در سر بپرورانند و مثل غزه ما را بمباران کنند و شخم بزنند و دنیا صدایش در نیاید.
گفتگو با رئیس جمهور پوتین را چگونه ارزیابی کردید و آیا احساس کردید که رفاقتی میان شما شکل گرفته است؟ در دوران معاصر بسیار مهم است که روابط شخصی میان رهبران ایجاد شود.
ما نگاه‌هایمان را به تدریج به هم نزدیک می‌کنیم و آن حسی که جناب پوتین در رابطه با موضع‌گیری‌اش در قبال یکجانبه‌گرایی دارد و معتقد است باید چندجانبه‌گرایی باشد، آن حس در ما و در کسانی که دنبال آزادی و استقلال خودشان هستند، روز به روزتقویت می‌شود. در نتیجه ما این احساس همراهی بت فوروارد و نزدیکی را در باورهایمان حس می‌کنیم و با هم خواهیم بود.
برای هر فردی که در اتحاد شوروی زندگی کرده، فیلمی به نام تهران ۴۳، فیلم بسیار خاطره‌انگیزی است که بخش جالبی از تاریخ ما و شما در روند جنگ جهانی دوم را روایت می‌کند. آیا ما توانیم شما را در جشن پیروزی جنگ جهانی دوم در مسکو ببینیم؟
باید ببینم چه پیش بیاید، انشاءالله.
برای ما از لحاظ احساس و احترام، حضور و ادای احترام شما به یادمان سربازان گمنام ما، بسیار با اهمیت بود، به ویژه اینکه سربازان روسی در سوریه شانه به شانه سربازان ایرانی علیه تروریسم جنگیدند، آیا احتمال دارد در آینده هم همکاری‌های فنی و نظامی دو کشور ادامه پیدا کند؟
ما هر وقت حاکمیت هر کشوری اراده کند و بخواهد می‌توانیم برای اقامه و برپایی عدالت و انصاف و حق با هم همکاری کنیم. سربازان دژهای محکم یک جامعه هستند، وقتی آن سربازان و نظامیان ذهنیتشان خراب شد و باورهایشان شکست، به همین راحتی که شما در سوریه دیدید، آن جامعه شکست می‌خورد. آن نیروهای نظامی و سربازان گمنام بودند که کشورها را حفظ کردند و امنیت را در آن کشورها بیمه کردند.
متاسفانه در سوریه آن سربازان باورهایشان از درون خالی شد و آن دژ محکم از درون خالی شد و در نتیجه به این گرفتاری رسیدند. امیدوارم دوباره سوریه خودش را پیدا کند و تمامیت ارضی خود را حفظ کند و همه کسانی که آنجا زندگی می‌کنند، بتوانند در سرنوشت خودشان مداخله کنند و شریک باشند.
اجازه بدهید یکبار دیگر بپرسم، همکاری‌های فنی و نظامی میان ایران و روسیه در آینده به چه صورت ادامه خواهد داشت؟
طبیعتا در تمام زمینه‌هایی که می‌توانیم از نظر دفاعی و امنیتی همکاری کنیم، تلاش خواهیم کرد، این همکاری‌ها را داشته باشیم، برای اینکه بتوانیم از خودمان دفاع کنیم و آنها نتوانند به همین راحتی هر وقت دلشان خواست بیایند و هر کاری دلشان خواست انجام بدهند و بروند.
باید همکاری کنیم که این باور از ذهن آنها بیرون برود که می‌توانند بمباران کنند و هیچ اتفاقی نخواهد افتاد. چیزی که در غزه اتفاق افتاد وحشیگری و بربریتی بود که در طول تاریخ دیده نشده است. در طول تاریخ با شمشمیر آدم‌ها را می‌کشتند و الان با ابزار قدرتمندی که می‌تواند یک جمعیت وسیع بی‌گناه و با گناه را با هم قتل‌عام کند، آنجا به نمایش گذاشتند و دنیا و اروپا و آمریکا، این را دید و اینها را مسلح کرد و از جنایات‌شان دفاع کرد که این قابل قبول نبود.
تشکر می‌کنم جناب آقای رئیس‌جمهور و ممنونم از شما.
خواهش می‌کنم و آرزوی توفیق برای شما داریم.
تایید شهادت ۲ تن از رهبران حماس
واکنش روسیه نسبت به خواست فوری ترامپ